De eerste dagen van de drastische inperking van het sociale verkeer voelde ze stress, frustratie, verdriet. Het leven van de Vlaamse neuropsycholoog Elke Geraerts zag, net als dat van vele anderen, een grote omslag door de coronamaatregelen. “Mijn adviesbureau verloor alle opdrachten voor de komende maanden. Van de ene op de andere dag moest ik mijn team virtueel aansturen. En daarbovenop kwam het verdriet van mijn kinderen dat ze vanwege de veiligheid hun opa en oma niet mogen zien.”
Maar Geraerts, gepromoveerd in de psychologie en schrijver van het boek Mentaal Kapitaal, wist zichzelf snel te herpakken. Bij Better Minds at Work, haar consultancybureau voor mentale weerbaarheid, ontwikkelden ze deze week een gratis online programma om mensen te steunen in deze „psychologisch uitdagende tijd”. Woensdag was de eerste live ‘webinar’, getiteld ‘Mentaal kapitaal in tijden van corona’.
De pandemie is een bron van onrust in bijna ieders leven. Van grote zorgen over dierbaren met een kwetsbare gezondheid tot kleine ergernissen over een leeg winkelschap brood of wc-papier. “Mensen zijn angstig, neerslachtig, slapen slecht”, signaleert Geraerts. Hoe blijf – of word – je dan veerkrachtig?
Naast Geraerts, die onder meer doceerde aan Harvard, zijn er meer psychologen en coaches die momenteel hun kennis delen over emotionele en fysieke weerbaarheid. Sinds de coronamaatregelen in Europa, Noord-Amerika en andere delen van de wereld zijn allerlei podcasts en YouTube-kanalen over persoonlijke ontwikkeling, meditatie en gezonde gewoontes zich aan het omvormen tot eerstehulpposten voor onze collectieve fysieke en mentale veerkracht.
Op basis daarvan, aangevuld met adviezen uit enkele boeken, zes tips.
1. Focus op datgene waar je wél invloed op hebt
De Amerikaan Stephen Covey schetste twee cirkels in een van zijn best verkochte non-fictie boeken ter wereld: De zeven eigenschappen van effectief leiderschap.. De grootste is de ‘cirkel van betrokkenheid’: alle dingen waar je je druk over maakt in je leven. Daarbinnen is een kleinere cirkel, de ‘cirkel van invloed’. Dat zijn de zaken waar je als individu daadwerkelijk iets aan kunt doen. Een coronavoorbeeld: een besluit over het weigeren van reizigers uit bepaalde landen ligt buiten je cirkel van invloed (tenzij je regeringsleider bent), jezelf aanleren om in de binnenkant van je elleboog te niezen, ligt erbinnen.
Covey adviseert om de meeste tijd en energie die je hebt te besteden binnen je cirkel van invloed. Mensen die veel aandacht geven aan zaken waar ze zich betrokken bij voelen, maar geen invloed op hebben – een internationale virusuitbraak is een uitgelezen voorbeeld – kunnen zichzelf snel machteloos gaan voelen. Covey schrijft: “Ze beschuldigen anderen en voelen zich steeds meer slachtoffer. Bovendien verwaarlozen ze de dingen waar ze echt invloed op kunnen uitoefenen. Het gevolg is dat hun cirkel van invloed kleiner wordt.”
2. Breng je emoties in beweging
Dat wil niet zeggen dat je stoïcijns door het leven moet gaan. Dat kan niet eens, want als mens worden onze gevoelens en gedachten nou eenmaal gemakkelijk opgeschud door gebeurtenissen. Zeker in een situatie als de huidige, die primaire angsten over dood en bestaanszekerheid oproept.
Deze coronacrisis is een een uitgelezen kans om te werken aan onze mentale veerkracht. Om dat te doen, is het belangrijk om je emoties eruit te laten: huil als je verdrietig bent, schreeuw als je boos bent, schrijf alles op papier als je je angstig voelt of als je vastzit in piekergedachten.
3. Doseer je inname van informatie
Om gevoelens en gedachten niet telkens weer in opschudding te brengen, geven wij het advies om bewust om te gaan met het consumeren van nieuws en sociale media. Overkoepelend: kies één of twee langere momenten op een dag om jezelf te informeren in plaats van je brein constant bloot te stellen aan een stroom coronaberichten.
4. Zorg voor routine in je dag
Sta op de voor jou gebruikelijke tijd op. Blijf niet lang in bed liggen, ook al heb je geen verplichtingen. Routine houdt een mens namelijk veerkrachtig. Het biedt houvast, en zorgt ervoor dat je je minder zorgen maakt. Zo kun je beter dealen met eventuele tegenslag. Het menselijk brein houdt van gewoontes omdat vaste routines minder mentale capaciteit kosten dan nieuwe handelingen.
Juist nu er voor veel mensen in korte tijd van alles verandert – thuis werken in plaats van op kantoor, ’s avonds een wandelingetje door de wijk maken in plaats van naar de sportschool – is het extra belangrijk om vast te houden aan de routines die nog wél overeind staan. Was je gewend ’s ochtends te douchen voordat je de deur uit ging? Blijf dat doen, ook al zie je die dag niemand.
5. Cultiveer bewust gevoelens van dankbaarheid en connectie
De standaardinstelling van het menselijk brein is om te focussen op gevaren, op problemen, op schaarste. Logisch: evolutionair gezien helpt deze ‘voorkeur voor negativiteit’ onze soort al 200.000 jaar te overleven, en daarvoor al de soorten waaruit we zijn geëvolueerd. Angst of andere onplezierige emoties wegdrukken heeft geen zin. Voor onze hersenen voelt het ‘goed’ om de aandacht op het probleem te houden, in dit geval corona, voor onze overleving. De oplossing is om het brein een “bigger better offer” te geven, iets wat nog beter voelt voor onze hersenen. Krachtige emoties om dat te bereiken, zijn dankbaarheid en connectie met iets buiten onszelf – of dat nou mensen zijn of dieren, of de natuur in het algemeen.
Een andere manier om het brein bewust te richten op wat er wél goed gaat is het cultiveren van dankbaarheid. Bijvoorbeeld door een ‘dankbaarheidsdagboek’, waarin je opschrijft wat je waardeert in je leven. Zoals die tientallen, misschien wel honderden mensen die bij hebben gedragen aan iedere maaltijd die we eten, van de boer tot de cassière in de supermarkt om de hoek. Of in deze tijden alle hulpverleners die dag en nacht klaarstaan om zorg aan te bieden.
6. Besef dat we met z’n allen veerkrachtig zijn
Kijk naar wat je zelf kunt doen om anderen te helpen. Kun je boodschappen doen voor mensen die vanwege hun zwakkere gezondheid beter niet naar de supermarkt gaan? Eén of twee extra kinderen thuisonderwijs geven naast je eigen? Verbondenheid, het goede doen, dat geeft mensen energie.
