De snelheid waarmee het woord ‘burn-out’ in ons dagelijks leven is opgenomen, is onrustwekkend. Hoe herkent u de symptomen van een burn-out bij uw medewerkers en uzelf en wat kunt u er aan doen? Performance coach Dominique Monami en neuropsychologe Elke Geraerts van Better Minds at Work leggen het uit.
Steeds meer druk
De laatste jaren stijgt het aantal mensen met een burn-out ontegensprekelijk. Daar zijn volgens Elke Geraerts een aantal redenen voor. “De hoeveelheid prikkels die ons brein elke dag moet verwerken, stijgt voortdurend. We zijn continu geconnecteerd, wat leidt tot een voortdurende stroom van informatie. We leven bovendien in een VUCA-wereld (volatility, uncertainty, complexity and ambiguity), dat wil zeggen: volatiel, onzeker, complex en ambigu. Jobs worden complexer, maar tegelijk is niemand zeker dat zijn vaardigheden over vijf jaar nog gewild zullen zijn. Dat komt allemaal bovenop de “gewone” werkdruk. Naast het werk zijn er trouwens nog andere stressfactoren, zoals gebeurtenissen in het privéleven of een algemeen maatschappelijk gevoel van onzekerheid. Op een bepaald moment kunnen onze hersenen die stroom gewoon niet meer aan.”
Dominique Monami: “Ik zie interessante paralellen tussen de sportwereld en het bedrijfsleven. Dezelfde tips gelden. De carrière van een topsporter duurt gemiddeld 10 jaar en de carrière van medewerkers gemiddeld 40 jaar. Als de carrière van een topsporter een spurt is, is die van een doorsnee medewerker een marathon. Het is dus des te belangrijk om je energieniveau te bewaken”, vertelt de voormalige tenniskampioene.
Fysieke, mentale en cognitieve klachten
“Het komt er vooral op aan om de symptomen van overdreven stress op tijd te herkennen”, zegt Geraerts. “Stress is een containerbegrip. Als ik met ondernemers praat, merk ik dat heel veel onder hen eigenlijk niet weten wat stresssymptomen zijn. Deze kunnen nochtans op heel wat manieren voorkomen. Stress uit zich zowel fysiek, mentaal als cognitief:
– Fysieke klachten zijn bijvoorbeeld nek- en rugpijn, hoofdpijn, hartkloppingen, paniekaanvallen of overdreven moeheid.
– Er zijn ook mentale uitingen: mensen worden héél cynisch, of net heel emotioneel op het werk. Perfectionisten gaan soms nóg verder en leggen de lat nóg hoger, zodat het helemaal onmogelijk wordt.
– En ten slotte cognitief: het geheugen gaat achteruit gaat, de concentratie vermindert, tot zelfs een complete black-out toe.
Als u dat soort zaken bij uw personeel of uzelf opmerkt, dan is het vooral belangrijk om een gesprek aan te gaan. Ga er niet vanuit dat het “vanzelf wel zal overgaan”.
Uw mentale weerbaarheid verhogen
“Heel vaak treft een burn-out perfectionisten: mensen voor wie het nooit goed genoeg is, die de lat enorm hoog leggen en zichzelf nooit een schouderklopje geven. Of mensen die geen voldoening meer in hun job vinden. Voor hen komt het erop aan om de mentale weerbaarheid te verhogen en het brein te trainen hier mee om te gaan”, zegt Geraerts.
“Er zijn diverse tips conseilsom die weerbaarheid te verhogen:
- Hou je stressniveau onder controle: Je persoonlijke energie en veerkracht is afhankelijk van drie batterijen: mentale, fysieke, emotionele. We zijn maar zo sterk als onze zwakste batterij. Veel stress kan ervoor zorgen dat die batterijen leeglopen: mentaal (concentratieverlies), emotioneel (negatief zelfbeeld, conflicten), fysiek (slaaptekort, inactiviteit). Loopt één batterij leeg, moeten we energie halen bij een andere batterij. Het is dus van belang de batterijen opgeladen te houden of als je energie daalt, weer controle te krijgen over de situatie.
- Hou je batterijen opgeladen: Energie is als een bankrekening: ontladen en opladen. Als je een lange periode te veel energie verbruikt, ga je in het rood en gaat je lichaam signalen uitzenden. Hoe jezelf terug opladen? Daar dienen de energieboosters voor.
- Er zijn vitale boosters. Slaap is daar een van. Slaap je minder dan 6u, dan kan je wel opstaan (fysieke batterij), maar zullen je andere twee batterijen (mentale en emotionele) niet opgeladen zijn. Intellectuele inspanningen zijn te vermijden en ook op sociaal vlak ben je niet de meest aangename persoon. Meer dan 9u slapen heeft ook geen zin. Slaap kan je niet stockeren. Voeding is een andere booster. Gevarieerd eten en voldoende water drinken is enorm belangrijk. 1% dehydratatie doet je intellectuele capaciteit met 10% dalen. Dorst wijst op een dehydratatie van 3%. Voorst moet je ook bewegen: 30 min per dag zorgt voor 70% van je energie. Andere boosters zijn gerelateerd aan onze noden. Zorg voor voldoende ontspanning (zowel actief als passief), voldoende sociale contacten, mentale voldoening en lachen.
- Luister naar je lichaam: Wanneer je te lang in het rood gaat en je de kans niet hebt om je batterijen weer op te laden, gaat je lichaam signalen uitzenden. Leer deze te herkennen. Die signalen zijn fysiek (moe, bloeddruk stijgt, eetlust verminderd, hyperventilatie,.. ), emotioneel (irritatie, wenen, agressief, isoleren,…) en mentaal (geheugenproblemen, creativiteit, concentratie, slecht zelfbeeld, negativiteit,…)
- Druk kan energie verbeteren: Er bestaat niet zoiets als positieve stress. Stress is altijd negatief omdat je – vaak zonder het zelf te beseffen – de controle verliest. Druk daarentegen is positief. Je behoudt controle over de situatie.
- ‘Ik kan het’ – positief denken!: Zorgt overmatige stress ervoor dat je energie verliest, tracht dan zo snel mogelijk weer controle te krijgen over de situatie. De zaken relativeren en positief denken helpt je al een heel eind op weg. “Ik had schrik om een dubbele fout te slaan, dus zei ik tegen mezelf ‘geen dubbele fout’. Maar hersenen kennen geen negatie”, stelt Dominique Monami. “Door er dermate op te focussen, sla je net wel een dubbele fout.”
De juiste houding tegenover stress
“Heel dikwijls heeft het ook te maken met het veranderen van een instelling of een attitude”, aldus Geraerts. “Ik hoor mensen heel vaak zeggen dat ze weer met bepaalde vrienden ‘moeten’ afspreken en dat ze daar eigenlijk geen zin in hebben. Er is geen enkele wet die zegt dat u met die vrienden ‘moet’ afspreken. Het doorbreken van gewoontes kan u soms al een heel eind helpen.
Daarnaast moet u uzelf ook goed verzorgen: zorg voor voldoende nachtrust, een gezonde voeding en een goede work-life-balance. Uw brein verbruikt 20% van uw energievoorraad. Uw lichaamshouding en -onderhoud hebben een rechtstreeks effect op de chemie in uw hersenen. Kleine wijzigingen als van houding veranderen, drinkpauzes inlassen, uw wagen wat verder parkeren of rechtstaand vergaderen maken al een groot verschil.”
