Ontrafel je denkpatronen en maak eindelijk die voornemens waar
Welk gewoontedier ben jij?
Veel kans dat je dit jaar een vast voornemen hebt om te stoppen met een kwalijke gewoonte. Minder snoepen, niet meer roken…Helaas, de praktijk gaat niet altijd over rozen. Wil je van je doel een succes maken? Door een betere kijk op je denkpatronen te krijgen, kan je het efficiënter aanpakken.
Mensen zijn gewoontedieren. Een gewoonte is een geautomatiseerde handeling die je brein werk bespaart: als je altijd opnieuw zou moeten nadenken over elke stap van tandenpoetsen of autorijden, zou je doodmoe worden. Dus doen we dingen die we al heel vaak hebben gedaan zonder nadenken. Helaas volgen ook minder fraaie gewoonten dat mechanisme. Ons onbewuste gedrag wordt gestuurd door ingesleten denkpatronen, gevoelens en een context. Net dat maakt het zo moeilijk om van een gewoonte af te raken. Als je dus iets wilt veranderen, moet je op een andere manier leren denken en opnieuw bewuste keuzes maken. Daarvoor heb je een goede kijk op je automatische piloot nodig. Welke onbewust patronen overheersen bij jou? Welke valkuilen gaan daarmee gepaard? Hoe kan je die counteren? Deze test brengt meer helderheid. Psychotherapeute Anneleen De Lille van Better Minds at Work en auteur van ‘Denk gezond, dieet gezond‘ helpt mensen hun gewoonten te veranderen en dat vol te houden.
***
P = Perfectionist
H = Helper
D = Dromer
F = Piekeraar (met Faalangst)
A = Adrenalinezoeker
***
Duid bij elke vraag het antwoord aan dat het meest aansluit bij je eigen denken of gedrag. Bekijk daarna welke letter het vaakst voorkwam en ontdek je typische valkuilen en de strategieën om je denken en gedrag te verbeteren.
1. Welke gedachte heb je wel vaker?
– Dat doe ik later nog wel (D)
– Wat ik zelf doe, doe ik beter (P)
– Oei, doe ik dat wel even goed als mijn collega? (F)
– Pff, duurt dat nog lang? (A)
– Zouden ze dat wel leuk vinden? (H)
2. In welk situatie voel je je opperbest?
– Als ik een goed overzicht hebt (F)
– Als iedereen tevreden is met wat ik voor hen heb gedaan (H)
– Als ik helemaal kan opgaan in een fantastisch idee (D)
– Als ik voelt dat ik iets nuttigs tot een goed einde gebracht heb (P)
– Als ik iets heb gedaan wat anderen niet durven (A)
3. Wat vind je het moeilijkste als je jezelf een doel wilt stellen?
– Beginnen is geen probleem, maar iets afronden is moeilijk, omdat het altijd beter kan (P)
– Het idee dat het onderweg misschien wel saai of vervelend wordt (A)
– Een zicht krijgen op welke concrete stappen ik daarvoor moet zetten (D)
– De sprong wagen, terwijl ik er nog lang niet alles over weet (F)
– Dat ik mijzelf daarvoor op de eerste plaats moet zetten (H)
4. Van welk soort mensen zou je iets kunnen leren, denk je?
– Van mensen die zich makkelijk op één ding kunnen concentreren (A)
– Van mensen die de boel moeiteloos de boel kunnen laten (P)
– Van mensen die vol zelfvertrouwen iets doen zonder er lang over na te denken (F)
– Van mensen die zichzelf trakteren op een duur cadeau of een dag onbereikbaarheid (H)
– Van mensen die dingen gedaan krijgen (D)
5. Welk trekje zou je liever kwijt dan rijk zijn?
– Dat ik moeilijk ‘nee’ kan zeggen (H)
– Mijn gepieker of zorgelijke aard (F)
– Dat ik mij onder druk als een bitch gedraag tegenover mensen die langzamer van start gaan dan ik. (P)
– Mijn neiging om snel in te gaan op leuke voorstellen van iemand anders (I/A)
– Dat er zelden iets komt van al mijn mooie ideeën (D)
6. Welke manier van werken typeert jou het meest?
– Het duurt een tijd voor ik weet hoe ik aan iets moet beginnen (F)
– Ik vlieg erin, maar daarna verslapt mijn aandacht (A)
– Ik stel de dingen lang uit tot de deadline in zicht is (D)
– Ik vlieg er meteen in zodat ik genoeg tijd heb om het beste van mezelf te geven. (P)
– Ik doe eerst wat ik moet doen, dan pas wat ik wil doen (H)
7. Waaraan denk je, als je geest even afdwaalt?
– Aan grote veranderingen in huis, lange reizen of andere inspirerende projecten (D)
– Aan wat er zou kunnen mislopen of aan het feit dat ik zeker iets over het hoofd zal zien (F)
– Aan wat ik straks voor leuks wil doen (A)
– Aan wat ik nog zou willen kopen voor anderen (H)
– Aan wat ik nog allemaal moet regelen voor het etentje met vrienden dat ik organiseer (P)
8. Wat is het eerste dat je doet (of wilt doen), als je een belangrijke beslissing moet nemen?
– Mijn eerste gevoel (blindelings) volgen (A)
– Raad vragen aan iemand anders (H)
– Weglopen en de beslissing uitstellen (D)
– Stressen en mij zorgen beginnen maken (F)
– Doen wat van mij verwacht wordt (P)
9. Wanneer krijg je zin om aan iets nieuws of een grote verandering te beginnen?
– Nadat ik een inspirerende reportage heb gezien of een bevlogen verhaal heb gelezen (D)
– Als ik het gevoel hebt dat het niet fout kan gaan (F)
– Op vakantie, als ik veel tijd en ruimte heb (P)
– Zomaar in een opwelling (A)
– Als iemand in mijn omgeving zich mee achter mijn plan schaart (H)
10. Wat is jouw visie op succes?
– Een kwestie van keihard werken (P)
– Uiteindelijk vindt iedereen wel zijn weg naar succes (D)
– Een kwestie van geluk (F)
– Iets wat vooral anderen overkomt (H)
– Een kwestie van geniale ideeën (I)
Antwoordde je vooral P?
De Perfectionist: GENIET VAN ELKE STAP
Als perfectionist ga je grondig te werken en heb je oog voor detail. Je legt de lat hoog, bent plichtsgetrouw en doet de dingen liefst allemaal zelf. Als je iets tot een goed einde brengt, geeft dat je gevoel van eigenwaarde een enorme boost.
* Valkuil: Anneleen De Lille: “Beter, sneller, hoger! Jouw innerlijke criticus is heel actief, bovendien ben je een alles-of-niets-denker en denk je heel resultaatgericht. Dat kan je helpen op topprestaties te leveren en tegelijkertijd kan dit overhellen naar een verlammend effect: als je de lat voor je nieuwe voornemen té hoog legt, ga je twijfelen. Want zodra je vermoedt dat je het niet perfect kan doen, begin je er – uit angst voor mislukking – liever nog niet aan.” Ook mogelijk: je begint toch, maar houdt niet vol, omdat je té ambitieus was. Daarna voel je je schuldig of waardeloos terwijl je ook voldoening zou kunnen halen uit de stappen die je wel al met succes gezet hebt.
* Strategie: Anneleen De Lille: “Word je bewust van je innerlijke criticus en ga ermee in dialoog t: ‘Hallo, ik ben blij dat je vaak zo grondig werkt, maar ben je soms niet te streng? Kijk ook eens naar wat wel al goed gaat. Het hoeft niet altijd perfect te zijn, ‘uitstekend’ is meer dan genoeg’.” In plaats van alleen te denken aan het resultaat kan je leren genieten van de weg naar het doel. Elke stap vooruit is positief
* Tip: Beloon jezelf als je een ‘fout’ hebt gemaakt, in plaats van jezelf te verwijten. Dat verlicht de last van je perfectionisme.
Antwoordde je vooral D?
De Dromer: zoek een sidekick
Aan ideeën en inspirerende uitdagingen heb je geen gebrek. Je voelt goed aan wat je diep in je hart wil doen. Doorgaans laat je je niet opjagen en kan je de drukte goed relativeren. Dat geeft rust.
* Valkuil: Je raakt snel overdonderd over hoe je vage plannen of fantastische dromen moet realiseren. Bijgevolg wacht je af of schuif je dingen op de lange baan. Anneleen De Lille: “Dromers vinden altijd een excuus om er geen werk van te maken: ‘Ach, het zal er wel eens van komen’ of ‘Maandag beginnen we opnieuw’.”
* Strategie: Denk na over je vage plan. Welke eerstvolgende stap moet je zetten om dichter bij je doel te komen? Zet die stap ook zo snel mogelijk. Maak je planning concreet: niet ‘binnenkort’ maar ‘maandag om 10 uur’.
* Tip: Zoek een sidekick met wie je een voornemen maakt of een wekelijkse afspraak vastlegt, bijvoorbeeld elke dinsdag gaan sporten in het sportcentrum. Het is verboden om die afspraak te verplaatsen.
Antwoordde je vooral H?
De Helper: focus op je eigen prioriteit
Je barst van de energie en inzet, je kan veel hooi op je vork nemen en bent heel sociaal. Mensen kunnen op je rekenen.
* Valkuil: Als superwoman zeg je snel ‘ja’ en heb je het altijd te druk. Je behoeften en doelen bengelen daardoor onder aan op je prioriteitenlijst. Je vindt het moeilijk om tijd voor jezelf te nemen. Anneleen De Lille: “Helpertypes zijn te veel bezig met verwachtingen van anderen en schatten die heel hoog in. Maar als je navraagt wat je collega, partner of ouders écht van je verwachten, merk je dat dat lang niet zoveel is als je denkt.”
* Strategie: Niet meer automatisch ‘ja’ zeggen, omdat je iedereen blij wil maken. Anneleen De Lille: “Vraag je af waarom een doel een prioriteit voor je is. Stel je in elke situatie de vraag: welke actie verdient nu mijn tijd en aandacht het meest? * Tips: Als je moeite hebt om een prioriteit voor jezelf te stellen, kan je die herkaderen: je eigen gezondheid verbeteren is óók goed voor je gezin, omdat je dan energieker en misschien minder snel ziek zal zijn. Helpt ook: een mentor zoeken, die je aan je eigen prioriteit helpt herinneren en je daarin steunt.
Antwoordde je vooral F?
De Piekeraar: AANDACHT VOOR positieve zaken
Piekeraars houden niet van verandering en blijven liever in hun comfortzone. Ze hebben vaker dan anderen last van faalangst. Toch heeft dat ook voordelen: je kan goed informatie inwinnen over àlle kanten van een zaak, je ziet nadelen die anderen ontgaan. Dat maakt je tot een goede planner die kan anticiperen op worstcasescenario’s en die graag samenwerkt.
* Valkuil: Door je negatieve mindset heb je vaak minder vertrouwen in je eigen kunnen. Daardoor heb je ook moeite om je aan een doel te houden. Uit angst of zelftwijfel kom je soms op een beslissing terug.
* Strategie: Anneleen De Lille: “Zoek een goede balans tussen stabiliteit en avontuur. Verander dus niet alles, als je gezonder wil eten, maar behoud je zondagse traditie met koffiekoeken.” Voor een betere balans kan je ook bewust focussen op de positieve gevolgen die het halen van je doel kan hebben. Je brein is plastisch: je kunt het ‘herprogrammeren’ om een positievere houding aan te nemen.
* Tip: Omring je zelf met positieve zaken: feelgoodmuziek, een lijst van dingen die je bereikt hebt en waar je trots op bent, optimistische mensen die grotere veranderingen doorgevoerd hebben, bewuste aandacht voor aangename zintuiglijke ervaringen, dankbaarheid voor mensen die iets voor je gedaan hebben…
Antwoordde je vooral A?
De Adrenalinezoeker: DENK op lange termijn
Mensen vervelen zich niet snel in je gezelschap, je bent een geboren entertainer. Als adrenalinezoeker volg je gevoel en neem je impulsieve beslissingen. Met je power hou je van uitdagingen en heb je geen moeite met chaos of crisissituaties.
* Valkuil: Je wordt makkelijk afgeleid door wat op korte termijn voldoening geeft. Daarbij valt je vaak van het ene uiterste in het andere. Lange taken vind je snel saai. Anneleen De Lille: “Die veelheid werkt verslavend. Maar hoe meer je multitaskt, hoe moeilijker je nog kan focussen op lange termijn. En juist dat is nodig om een voornemen vol te houden.”
* Strategie: Weet dat ook het omgekeerde werkt: hoe vaker je iets een tijdje volhoudt, hoe beter je daarin wordt. Focus dus op allerlei manieren op een langetermijndoel. Haal jezelf geregeld voor de geest hoe graag je je doel wil bereiken. Mobiliseer mensen om je bij je zelfcontrole te helpen; vaak werkt het al om hen vooraf te vertellen: ‘ik drink straks op café géén alcohol’ of ‘ik ga vanaf nu elke middag een halfuur wandelen’. Scherm je af voor verleidingen – geen snoep in huis, schakel sociale media-apps uit, zet je sporttas klaar in de auto. Zorg voor beloningen op korte termijn. Maak er bijvoorbeeld een competitief spel van met tussenstanden. Noteer elke dag op welke manier je je aan je voornemen gehouden hebt en beloon jezelf voor een gezonde eetdag bijvoorbeeld met een klein hebbeding, een avond bingewatching, een sessie lachfilmpjes op YouTube…
* Tip: Organiseer je dag zo dat je met een goed voornemen kan beginnen. ’s Morgens is je breinenergie hoger en ben je beter in staat om iets lang vol te houden. Start bijvoorbeeld zonder internet of Facebook, de wereld kan echt wel een halfuur op je wachten.
***
EHBO-kist bij twijfels en terugval
Anneleen De Lille: “Een gewoonte veranderen is zoals vanuit een warm bed op een koude vloer stappen. Een nieuwe gewoonte voelt eerst onwennig aan, maar het zal uiteindelijk je nieuwe comfortzone worden.” Ga ervan uit dat een nieuwe gewoonte zeker een maand nodig heeft om stevig in je brein verankerd te raken en dat je onderweg moeilijke momenten zal meemaken.
Met deze mentale EHBO-koffer bereid je je voor:
* Verzamel dingen die je zullen motiveren om vol te houden of de draad weer op te pikken na een uitschuiver: een foto van jezelf waar je trots op bent, een motiverend citaat, een lijst van doelen die je in het verleden hebt bereikt, een bemoedigende brief van je oudere wijzere zelf aan je huidige ik, een nummer van iemand die je kan bellen als het moeilijk gaat…
* De zin om te hervallen in die oude, vertrouwde gewoonte komt en gaat. Vaak kan je dat moment overbruggen door je gedachten af te leiden met iets anders. Denk op een rustig moment na over wat je op zulke moeilijke momenten zou kunnen doen en noteer dat: een blokje om wandelen, dansen op je favoriete nummer, praten met iemand…
